Safevi Dönemi

Şah İsmail’in Erdebildeki Heykeli

1502 yı­lın­da bir Şii ha­ne­da­nı olan Sa­fe­vi­’le­rin yö­ne­ti­mi ele ge­çir­me­le­ri ile İran’da ye­ni­den do­ğuş dö­ne­mi sayılabilecek Safevi Dönemi baş­la­dı. Bu dö­nem­de Ana­do­lu’da­ki Şii /Ale­vi inan­cı­na sa­hip kit­le­ler İran’da­ki ge­liş­me­le­re bü­yük il­gi gös­ter­miş­ti. Za­man­la bu il­gi­nin teh­li­ke­li bo­yut­la­ra ulaş­ma­sı ve Sa­fe­vi dev­le­ti­nin çok güç­len­me­si ne­de­niy­le Ya­vuz Sul­tan Se­lim, Şah İs­ma­il’in üze­ri­ne yü­rü­müş­tür. Çal­dı­ran Ova­sın­da­ki sa­vaş­tan Os­man­lı or­du­la­rı ga­lip çık­mış­tır.

(Çal­dı­ran Ova­sı, gü­nü­müz­de İran’da Hoy ile Ma­ku ka­sa­ba­la­rı ara­sın­da, Tür­ki­ye sı­nı­rı­na 150 km. ka­dar uzak­lık­ta­dır. Ye­rel halk ara­sın­da “Si­yah Çeş­me” ola­rak bi­li­nir.)

Bu ye­nil­gi­ye rağ­men Sa­fe­vi­ler, ül­ke­nin sı­nır­la­rı­nı bu­gün­kü Irak’ta­ki Bağ­dat’tan bu­gün­kü Af­ga­nis­tan’da­ki He­rat’a ka­dar ge­niş­let­miş­ler­dir. Sa­fe­vile­rin önem­li sultanla­rın­dan bi­ri olan Şah Ab­bas, dev­le­tin baş­şeh­ri­ni ön­ce Teb­riz’den Kaz­vin’e son­ra Kaz­vin’den İs­fe­han’a ta­şı­mış­tır. İs­fe­han’da ya­pı­lan mima­ri ya­pıt­lar bu dö­ne­min unu­tul­maz eser­le­ri ara­sın­da­dır.

İran’daki yönetimlerin niteliği konusunda en önemli dönüm noktası Safeviler dönemi olmuştur. Bu hanedanın sonunda Sünni inancı ya da Şiilik inancı arasında bir tercih yapılması gerekti ve Şiilik kazandı. Artık din eğitimi için yurtdışından, özellikle Lübnan’dan Şii mollalar İran’a davet edilmeye başlandı. Şah Abbas, bu mollalardan birisinin kızıyla evlenmiştir.

Devletin dini Şiilik olarak benimsendiği halde İran’daki dört halk, Sunni’likten ayrılmamıştır. Bunlar Kürtler, Kafkaslılar, Beluçlar ve Afganlardır.

Ana Sayfa